Στις 11 Ιανουαρίου 2020 οι αρχές στην Κίνα ανακοίνωσαν τον πρώτο θάνατο από έναν άγνωστο κορωνοϊό. Πέντε χρόνια μετά την έναρξη της πανδημίας που προκλήθηκε από τον κορωνοϊό σοβαρού οξέος αναπνευστικού συνδρόμου 2 (Sars- CoV2), η covid-19 έχει πάψει να αναστατώνει τον πλανήτη, αλλά δεν αποτελεί ακόμη παρελθόν, καθώς προκαλεί ακόμη μολύνσεις – συχνά επίμονες—και θανάτους.
Μέχρι στιγμής η covid-19 έχει μολύνει επισήμως 777 εκατομμύρια ανθρώπους και έχει προκαλέσει το θάνατο περισσότερων από 7 εκατομμυρίων, αν και στην πραγματικότητα ο αριθμός εκτιμάται ότι είναι μεγαλύτερος, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ).
Όμως, με το πέρασμα του χρόνου και των διάφορων κυμάτων της ασθένειας, οι επιπτώσεις της covid-19 στους θανάτους και τις νοσηλείες έχουν περιοριστεί σημαντικά, χάρη στην ανοσία που έχει αποκτήσει ο πληθυσμός μέσω των εμβολιασμών ή/και των μολύνσεων. Η covid εξακολουθεί να σκοτώνει (περισσότεροι από 3.000 θάνατοι καταγράφηκαν από τον Οκτώβριο ως τον Νοέμβριο του 2024 σε 27 χώρες, σύμφωνα με τον ΠΟΥ), όμως η μεγάλη πλειονότητα των θανάτων λόγω της ασθένειας καταγράφηκε από το 2020 ως το 2022. Η πανδημία θεωρείται ότι έληξε την άνοιξη του 2023, όταν ο ΠΟΥ ήρε το ύψιστο επίπεδο συναγερμού που είχε κηρύξει.
Ο ιός δεν έχει εξαλειφθεί πλήρως, αλλά φαίνεται ότι έχει γίνει σταδιακά ενδημικός, με τακτικά κύματα έξαρσης, όπως για παράδειγμα τη γρίπη, παρατηρούν διάφοροι ειδικοί. Ωστόσο «ο κόσμος θέλει να ξεχάσει ότι αυτός ο ιός εξακολουθεί να είναι μαζί μας, οι άνθρωποι θέλουν να βάλουν την covid στο παρελθόν και – με διάφορους τρόπους – προσπαθούν να προσποιηθούν ότι δε συνέβη τίποτα, διότι όλη η εμπειρία ήταν τραυματική», παρατήρησε στα μέσα Δεκεμβρίου η δρ Μαρία Βαν Κερχόβε, υπεύθυνη προετοιμασίας για τις επιδημίες και τις πανδημίες στον ΠΟΥ.
Η εποχή της παραλλαγής Όμικρον ξεκίνησε το φθινόπωρο του 2021 και συνεχίζεται: το ένα υποστέλεχος του κορονοϊού αντικαθιστά το άλλο, χωρίς όμως να προκαλεί σοβαρότερα συμπτώματα. Παρ’ όλα αυτά δεν πρέπει να αποκλειστεί εντελώς το σενάριο δημιουργίας νέων στελεχών του ιού, που θα είναι πιο μεταδοτικά ή θα παρακάμπτουν την ανοσία των ανθρώπων, εκτιμούν κάποιοι επιστήμονες.
Κρίσιμης σημασίας για την αντιμετώπισης της πανδημίας ήταν ο εμβολιασμός, ο οποίος έγινε με εντατικούς ρυθμούς. Περισσότερες από 13,6 δισ. δόσεις εμβολίων χορηγήθηκαν παγκοσμίως, αν και η πρόσβαση σε αυτά ήταν πολύ άνιση μεταξύ των πλούσιων και των φτωχών χωρών. Οι ειδικοί εξακολουθούν να συστήνουν τα εμβόλια που έχουν τροποποιηθεί για να αντιμετωπίζουν την παραλλαγή Όμικρον, κυρίως για τους πιο ευάλωτους, διότι συνεχίζουν να παρέχουν προστασία από τις σοβαρές μορφές της ασθένειες και τον κίνδυνο του long covid. Σε ό,τι αφορά τη θεραπεία, αυτή παραμένει η ίδια μετά την εμφάνιση της Όμικρον: κάποια αντιιικά φάρμακα και μονοκλωνικά αντισώματα. Επιπλέον, κάποιες καινοτομίες που έφερε ή επιτάχυνε η πανδημία, κυρίως τα εμβόλια mRNA γέννησαν ελπίδες για την αντιμετώπιση άλλων ασθενειών, όπως ο καρκίνος.
Η covid-19 δεν θα είναι η τελευταία πανδημία, για αυτό είναι βέβαιοι οι επιστήμονες. Το ζήτημα είναι να μάθουμε πότε θα εμφανιστεί η επόμενη και αν ο κόσμος θα είναι προετοιμασμένος για αυτή. Περίπου το 60% με το 70% των νέων ασθενειών είναι ζωονοτικές, δηλαδή προέρχονται από ένα ζώο. Ο κίνδυνος μόλυνσης από αυτές εντείνεται λόγω της αποψίλωσης των δασών, η οποία αυξάνει την επαφή των ανθρώπων με άγρια ζώα, τα οποία ενδέχεται να μεταφέρουν άγνωστους ιούς.
Τέλος, αξίζει να παρατηρήσουμε ότι η εποχή της covid ενίσχυσε επίσης και την περιφρόνηση προς τα εμβόλια αλλά και την παραπληροφόρηση. Ενδεικτικό είναι ότι ο νεοεκλεγείς πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ θέλει να διορίσει υπουργό Υγείας τον Ρόμπερτ Φ. Κένεντι Τζούνιορ, έναν γνωστό αντιεμβολιαστή.
